سلام دوستان:
يك ماه ازشروع سال تحصيلي جديد را پشت سر گذرانديد و بهتر است كه بيش از اين زمان را از دست ندهيد. همه شما بايد بتوانيد براي مطالعه دروس خود برنامه ريزي نمائيد. با خواندن اين پيام به اين مهارت دسترسي مي‌يابيد.
( مهارت برنامه ريزي تحصيلي)
وقت و زمان در زندگي محدود و برگشت ناپذير است، لذا ما براي استفاده‌ي درست از زمان ناگزير به برنامه‌ريزي هستيم. چرا كه اگر براي اوقات روزانه‌ي خود برنامه نداشته باشيم به طور غيرمستقيم پذيرفته‌ايم«هرچه پيش آيد خوش آيد».بنا‌بر‌اين بي‌برنامه‌گي و اتلاف وقت پيامد اين بي‌توجهي است. برخي دانشجويان فكر مي‌كنند اگر بخواهند برنامه‌ريزي كنند زمان را از دست مي‌دهند و كارهايشان انجام نمي‌شود.در حالي‌كه دانشمندان معتقدند 8 دقيقه صرف زمان براي برنامه‌ريزي روزانه مي‌تواند يك‌ساعت زمان را براي شما ذخيره نمايد. اگر بتوانيد در زندگي تحصيلي خويش از يك برنامه‌ريزي مناسب تبعيت كنيد و امور تحصيلي و روزمره‌ي خود را در قالب برنامه‌اي از پيش تعيين‌شده تعريف نمائيد، نه تنها موفقيت تحصيلي شما تضمين مي‌شود بلكه به فنوني دسترسي پيدا مي‌كنيد كه مي‌تواند ساير ابعاد شخصي و اجتماعي زندگي شمارا تحت تأثير قرار داده و پيشرفت شما را در ساير عرصه‌ها ارتقاء ببخشد.
برنامه‌ريزي يعني‌چه؟
برنامه‌ريزي فعاليتي مستمر است كه ما را به هدف‌هايمان مي‌‌رساند و هدف آن ايجاد تغييرات مطلوب در رفتار است.يك برنامه‌ريزي تحصيلي موفق، مبتني بر اصولي است كه اين اصول هر كدام سهم به‌سزايي در يك برنامه‌ريزي كارآمد دارند و توجه دقيق به آنها براي دانشجويان در حال تحصيل بسيار ضروري مي‌باشد. اين اصول عبارتنداز:
1 – خودشناسي:قبل از برنامه‌ريزي يك‌بارخود را مرور كنيد يعني از خودتان آمار بگيريد. ببينيد توانايي‌ها و محدوديت‌هاي شما كدامند. نقاط ضعف و قوت شما در كجاست. مثلاً آيا مي‌توانيد به كسي‌كه بي‌موقع زنگ زده ويا شما را دعوت به كاري‌كه آمادگي آن‌را نداريد نه بگوئيد؟ و يا اينكه به چه چيزهايي عادت داريد. مثلاً عادت داريد در همه‌ي شرايط موزيك گوش كنيد، شب‌ها دير يا زود بخوابيد. درست است‌كه برنامه‌ريزي شما را محدود مي‌كند ولي اين محدوديت نبايد زندگي عادي و بعضي عادات و فعاليت‌هاي شما را مختل كند. بلكه بايد با در نظرگرفتن خصوصيات خويش برنامه‌ريزي كنيد.
2 – واقع‌بيني: اگر مي‌خواهيد با برنامه‌ريزي تحصيلي پيش برويد، به اين معني نيست كه بايد برنامه‌هاي شما تماماً درس و مطالعه باشد، بلكه شما با برنامه‌ريزي زندگي مي‌كنيد. لذا فهرستي از كارهاي روزانه‌ي خود را كه حتماً بايد انجام دهيد تهيه و سعي كنيد آن‌را در برنامه خود بگنجانيد. مثلاً وقتي براي باشگاه، زماني براي تفريح و استراحت و غيره در نظر بگيريد. مهم اين‌است كه برنامه محور باشيد نه درس‌محور.
3 – فرد‌محوري: هركسي براي خود برنامه‌ريزي مي‌كند. يعني برنامه‌اش مي‌بايست با توجه به عادات و ويژگي‌هاي شخصيتي خودش تنظيم شود.
4 – واحدزماني: هر برنامه‌اي با توجه به هدفي كه براي آن پيش‌بيني شده‌است نيازمند تعريف واحدزماني است. هر برنامه را بايد داخل ظرف زمان قرار دهيم. اين ظرف، گاهي روزانه، گاهي ماهانه و گاهي سالانه است. براي برنامه‌ريزي شما دانشجويان، بهترين شكل واحدزماني، هفتگي است. به عبارتي برنامه‌ريزي هفتگي به شما اين امكان را مي‌دهد كه در پايان يك‌هفته عملكرد خود را ارزيابي كنيد و ميزان موفقيت خود را ببينيد.
5 – ارزيابي مستمر: انجام برنامه‌ريزي به‌خصوص اگر در ابتداي راه باشيم، بيشتر احساسي و بر پايه‌ي انتظارات غير واقع‌بينانه ما است. لذا طبيعي است كه اشكالاتي داشته باشد. قرار نيست برنامه‌اي كه براي خود تنظيم مي‌كنيم، هميشگي باشد بلكه مستلزم اين است‌كه در پايان يك دوره مورد ارزيابي قرار دهيم و اصلاحات لازم را اعمال نماييم. اهميت اين ارزيابي در هفته‌هاي اول بسيار بيشتر است، براي اينكه در اين فرصت، عادات و توانايي‌هاي ما با اهدافمان هماهنگ مي‌شود، نهايتاً منجر به تهيه يك برنامه با ثبات‌تر مي‌گردد. البته لازم به ذكر است كه براي تغيير آن حتماً بايد دلايل منطقي داشته باشيم و در پايان يك دوره آزمايشي(3 الي 4 هفته) بايد برنامه‌ها به ثبات برسد. ولي قرار نيست هر وقت دلمان خواست برنامه را زياد يا كم كنيم.
(چگونه برنامه‌ريزي كنيم)؟
گام اول تهيه نوع برنامه:
منظور از تعيين نوع برنامه، برنامه‌هاي روزانه، هفتگي و ماهانه مي‌باشد.
گام دوم تعيين روش برنامه:
روش برنامه‌ريزي به دو صورت زمان محور(يعني ابتدا ساعات روزانه‌ي خود را تنظيم كنيد و سپس هر درس و برنامه را داخل آن ساعت بگنجانيد) و تكليف‌محور(ابتدا دروسي را كه بايد بخوانيد مبنا قرار مي‌دهيد و سپس زمان مناسب براي هر درس را پيش‌بيني مي‌كنيد) انجام مي‌شود.مانند جدول زير:
|
روز
|
نام درس(مثال)
|
زمان مورد نياز
|
ازساعت تا ساعت(مثال)
|
تغييرات احتمالي به شرط دلايل منطقي
|
|
شنبه
|
x اولويت1
|
5/1ساعت
|
16 الي 30/17
|
|
|
Y اولويت2
|
1 ساعت
|
18 الي 19
|
|
|
Z اولويت3
|
ا ساعت
|
30/19 الي 30/20
|
|
|
......................
|
......................
|
...................................
|
|
|
يكشنبه
|
x اولويت1
|
5/1ساعت
|
16 الي 30/17
|
|
|
|
Y اولويت2
|
1 ساعت
|
18 الي 19
|
|
|
Z اولويت3
|
ا ساعت
|
30/19 الي 30/20
|
|
|
......................
|
......................
|
...................................
|
|
|
|
|
|
|
گام سوم تهيه فهرستي از فعاليت‌هاي روزانه:
قبل از اينكه دست به كار شويد ابتدا كارهايي كه مي‌بايست انجام دهيد را فهرست كنيد.
گام چهارم تعيين زمان مناسب براي هر فعاليت:
در هر دو شكل برنامه‌ريزي(زمان‌محور يا تكليف‌محور) بايد بدانيم براي انجام اموري كه فهرست كرده‌ايم به‌طور متوسط چقدر وقت در روز نياز داريم.
گام پنجم اولويت‌بندي و تعيين انجام كارها:
برنامه‌هاي خود را بر اساس درجه اهميت، اولويت‌بندي كرده و براي آنها زماني مناسب در نظر بگيريد.
عوامل تهديد كننده برنامه‌ريزي:
1 – ضعف اعتماد به نفس
2 – فقدان اراده و پشتكار
3 – عدم احساس نياز به برنامه
4 – عدم رعايت اصول و قواعد برنامه‌ريزي
5 – عدم تطابق برنامه با نيازها و توانمنديهاي شخصي
6 – فقدان انعطاف‌پذيری
برگرفته از انتشارات دانشگاه تهران و حرفهاي مشاور وبلاگ حسينعلي مرادي