درود بر خوانندگان گرامی به ویژه دانشجویان عزیز:
آیا تا به حال با بعضی از افراد مواجه شده‌اید که از ظاهر جسمانی خود راضی نبوده و خود را زشت می‌پندارند و معتقدند که دیگران توجه خاصی به آنها دارند و ظاهر آنان را مورد تمسخر قرار می‌دهند. تصور خوب از ظاهر خود نداشتن فقط یک حساسیت کوچک نیست بلکه یک اختلال روانی به حساب می‌آید. این‌که یک فرد تصور خوبی از ظاهر خود نداشته باشد گاهی به حدی شدید می‌شود که روان‌پزشکان به آن « اختلال بد شکلی بدنی می‌گویند » و پیام جدید ما هم در همین رابطه است.
( بد شکل انگاری بدن )
اشخاص دچار اختلال بدشکل انگاري بدن با عیبی تصوري یا اغراق آمیز در ظاهرشان اشتغال ذهنی دارند. زنان معمولاً بر پوست ، باسن ، پاهایشان و ... تمرکز دارند، در حالیکه مردان بیشتر احتمال دارد به قد و عضلات و ... توجه داشته باشند. برخی از بیماران دچار این اختلال ، هر روز ساعتها از وقت شان را صرف تماشاي وسواسی خود در آینه می کنند تا عیب شان را بررسی کنند. عده اي خانه نشین می شوند تا نگذارند دیگران عیب تصوري شان را ببینند. علایم، بی اندازه ناراحت کننده است تعدادی از اشخاصِ دچار این اختلال، اظهار می کنند که به خودکشی فکر کرده اند و یک چهارم آنان جراحی پلاستیک می کنند. عوامل اجتماعی و فرهنگی در نحوه قضاوت اشخاص درباره جذاب بودن یا نبودن شان نقش دارد.
این توضیح به این معناست که این بیماران تصوري اغراق آمیز نسبت به نوعی نقص در بدنشان دارند. براي مثال احتمال دارد آنها خیال کنند بینی خیلی بزرگی دارند یا شکل جمجمه‌شان اشکال دارد، چشم هایشان خیلی ریز است، موهایشان بدشکل است، اندامشان کوچک یا بزرگ هستند و... سرانجام این خیالات آنقدر قوّت می گیرند که همه دغدغه فرد در زندگی، تلاش براي تغییر نقص جسمش می شود و این دل‌مشغولی، کارکرد هاي شغلی و اجتماعی او را تحت تاثیر قرار می دهد. ممکن است این بیماران واقعا نقصی هم در بدنشان داشته باشند با این حال باور آنها نسبت به این نقص، بیش از آن چیزي است که واقعا وجود دارد. براساس پژوهش هاي روانپزشکی منتشر شده در سطح جهان، سن شایع بروز این اختلال روانی از 15 تا 30 سالگی است. آمار دقیقی از میزان شیوع این بیماري در جامعه وجود ندارد چرا که بیشتر این بیماران به جاي مراجعه به روانپزشک سراغ جراحان زیبایی می روند تا با جراحی، نقص عضو تخیلی شان را برطرف کنند.
اختلال بدریخت انگاري بدن با افسردگی، روان‌پریشی و اضطراب همراه می شود به طوري که 90 درصد این بیماران مبتلا به افسردگی هستند. میزان اعتماد به نفس و مقبولیت از خود، در بدریخت انگارها بسیار پایین است. به همین دلیل آنها در برخورد با افراد دیگر راحت نیستند و در موقعیت هاي اجتماعی احساس می کنند زیر ذره بین اطرافیان قرار گرفته اند.
اختلال بدریخت انگاري همیشه براي کم کردن جزئی اضافه از بدن نیست و در مواردي هدفِ فرد افزودن به بخشی از بدن است. مثلا برخی از کسانی که سراغ بدنسازي می روند صرفا به بزرگ کردن غیرطبیعی قسمت هایی از بدن گرایش دارند و هدفشان ورزش نیست. گروهی از جراحی هاي زیبایی شایع میان دختران و زنان، مثل بزرگ کردن بیش از اندازه لب ها و... هیچ تاثیري بر زیبایی افراد ندارد و حتی چهره آنها را غیرطبیعی و زشت می کند و اگر این افراد پیش از جراحی، مشاوره اي روانپزشکی داشته باشند شاید هرگز اقدام به جراحی نکنند. اگر این افکار شما را آزار می دهد و یا این رفتارها در شما دیده می‌شود حتما با پزشک مشورت کنید. پزشک ممکن است به شما داروهایی بدهد که بتواند به شما کمک کند. درمان‌گرهایی که در زمینه اختلال بدشکلی تخصص دارند ممکن است از رفتاردرمانی شناختی براي کمک به این افراد استفاده کنند.
رفتاردرمانی شناختی یک روش روان‌درمانی بسیار موثر براي این اختلال است. در این شیوه از درمان به افراد مبتلا به بدشکل انگاري کمک می‌شود تا روشهاي مواجهه با اضطراب‌هاي خود را یاد بگیرند. در این روش درمان افراد تشویق میشوند تا تنشها و ناراحتی خود را با روشهاي موثرتري کاهش دهند.
در رفتاردرمانی شناختی با باورها و افکارِ دردسرساز افراد مقابله می‌شود. به آنها کمک می‌کنند تا نگاه واقع بینانه‌تري به خودشان داشته باشند و از فاجعه‌سازي و تخریب خودشان پرهیز کنند.
در صورتی که به بدشکل انگاري مبتلا هستید موضوع را جدي بگیرید. ممکن است در اوایلِ شروع این اختلال براي انجام رفتارهاي وسواسی خود توجیه کافی داشته باشید. حتی ممکن است با تذکرات دیگران با خشم و ناراحتی برخورد کنید. در این صورت ممکن است با اطرافیان خود نیز دچار مشکل شوید. به‌جاي برخورد نامناسب با اطرافیان خود از آنها براي حل مشکلات خود کمک بگیرید. در صورتی که مشکل شما جدي است و به تنهایی قادر به حل وسواس‌هاي خود نیستید به یک روانپزشک و یا روانشناس بالینی مراجعه کنید.
در پایان لازم است بدانید افرادی که عزت نفس آنها از منابع مختلف مانند اخلاق، دانش، کمالات، هنر، درک و فهم، تحصیلات و بشر دوستی منشأ می‌گیرد به ظاهر خود به عنوان بخشی از شخصیت و وجود خود می‌نگرند.
برگرفته از نشریه پیام مشاور شریف شماره 35