سلام
شما براي اوقات فراغت خود در تابستان چه برنامهاي داريد؟ امتحانات را كه با موفقيت پشت سر گذرانديد و حالا سعي كنيد اوقات فراغت را به شكل مفيدتري، مديريت نمائيد.
(اوقات فراغت و تعطيلات تابستان)
فراغت در واژه به معناي آسودگي و آسايش از كار و شغل است. فرد در اين اوقات ميخواهد به كاري بپردازد كه به آن علاقه دارد، خواه به منظور استراحت، خواه براي ايجاد تنوع. بدين ترتيب«اوقات فراغت» زماني است كه فرد آن را بر اساس تمايل شخصي انتخاب ميكند و در اين انتخاب آزادي عمل دارد و اجباري در انجام دادن آن وجود ندارد. به نظر ميرسد هرچقدر فرد توانمندي برنامهريزي و مديريت بهينه زمان را در زندگي رسمي خود داشته باشد، اوقات فراغت خود را نيز به شكل مفيدتري مديريت خواهد كرد.
توجه داشته باشيد كه اوقات فراغت به هيچوجه با بيهودگي و معطلي روزمرهگي و فعاليتهاي غير ارزشمند سازگاري ندارد. فراغت فرصتي است براي آغاز دوباره تلاش و كوشش بيپايان زندگي. اما چگونگي گذراندن اوقات فراغت، كيفيت آنرا مشخص ميسازد. در واقع كيفيت اوقات فراغت را ميتوان با ارزيابي احساس افراد در طول اوقات فراغت و پس از آن جستجو كرد. اين احساس ميتواند از احساس رضايت و مثبت بودن تا احساس كسالت و بيحوصلگي در نوسان باشد.
(اوقات فراغت و پيامدهاي مثبت آن)
1- اوقات فراغت و رفع خستگي:
همه انسانها به استراحت و رفع خستگي جسماني ورواني احتياج دارندكه اگربه آن بيتوجهي شودبازده كاري فرد درآينده پايين ميآيد.اوقات فراغت اين فرصت رافراهم ميكند تاانسان خستگيها رااز خود دور سازد.
2- اوقات فراغت و تفريح:
انسان پس از يك دوره فعاليت جبري و مستمر، به تفريح و سرگرمي نياز دارد. تفريح سالم، نشاط وسلامت روان فردراارتقا ميبخشد.
3- اوقات فراغت و شكوفايي استعدادها:
همه انسانها استعدادهاي بالقوه اي دارند كه اگر در شرايط مساعد قرار گيرد، به فعل تبديل ميشود. از اينرو شناسايي اين زمينهها در زندگي فرد بسيار مهم است. اوقات فراغت يكي از اين موقعيتهاي مناسب است كه فرد ميتواند با استفاده از آن به شناسايي و تقويت استعدادهاي خود بپردازد.
4- اوقات فراغت و رشد شخصيتي: اوقات فراغت، فرصتي فراهم ميكند تا افراد، فارغ از دغدغههاي شغلي، تحصيلي، خانوادگي و اجتماعي، پاسخگوي نيازهاي جسمي و رواني خود باشند و در اين مسير، خودآگاهي و رشد حسي، شناختي و عاطفي خود را ارتقا ببخشند.
5- اوقات فراغت و تكامل اجتماعي: كسب مهارتهاي اجتماعي در اوقات فراغت، موجب تعامل اجتماعي و پالايش ارزشها، رشد فرهنگي و اقتصادي افراد ميگردد و پايگاه اجتماعي مناسبي براي فرد فراهم ميآورد.
6- اوقات فراغت و كسب دانش و آگاهي: انسان در اين اوقات ميتواند ميل به دانستن و كسب دانش را در خود وسعت بخشد. فرد دربعضي از فعاليتها مانند ورزش، فعال و در برخي ديگر مانند تماشاي تلويزيون حالت منفعل دارد. اين فعاليتها بايد به تناسب در اوقات فراغت برنامهريزي شوند زيرا پرداختن افراطي به هر يك از آنها، خستگي و دلزدگي به همراه دارد.
بهطور خلاصه مهمترين نيازهاي فراغتي جوانان به اين شرح است:
*گردشگري: مسافرت، سير در طبيعت و قدم زدن در طبيعت.
*مشاركتهاي اجتماعي: عضويت در انجمنهاي مختلف.
*فعاليتهاي ورزشي: برحسب علاقه، توانايي و امكانات مالي.
*فعاليتهاي علمي: شركت در كلاسهاي آموزشي با موضوعات علمي.
*فعاليتهاي فرهنگي و هنري: شركت در كلاسهاي هنري.
*مطالعه: عادت به مطالعه و نهادينه كردن فرهنگ مطالعه.
*فعاليتهاي مذهبي: شركت در مراسم مذهبي و آموزشهاي ديني.
*مهارتآموزي: آموزش مهارتي خاص بر حسب علايق شخصي.
*آموزش زبان و رايانه.
*به اين فعاليتها ميتوان نوشتن، مشاهدهكردن و گوش فرادادن،
بازي و استراحتكردن، گلكاري، كشف و اختراع و ..... راافزود.
در برنامهريزي اوقات فراغت به اين نكات توجه داشته باشيد:
حتماً در اين برنامهريزي حضور فعال داشته باشيد چرا كه نظر و علاقه شما شرط اساسي اين برنامه است- سن، شرايط زندگي، امكانات مالي،خلقوخو و موقعيت اجتماعي خودرا در برنامهريزيها در نظر بگيريد- اوقات فراغت را با كار اجباري اشتباه نگيريد- اوقات فراغت را همواره جذاب و پويا نگاه داريد و آنرابهصورت عادتيتكراري و بدون هيجان انجام ندهيد- در برنامهريزي خود، زمان مناسبي را نيزبراي«خلوت شخصي» و تفكر و انديشه در نظر بگيريد- هدف ازفعاليتهاي اوقات فراغت در نهايت، كسب آرامش جسماني و رواني است. پس انتخاب فعاليتهايي كه به شكل سالم، منجر به آرامش شما شود، ميتواند انتخابهاي خوبي باشد- طولاني شدن يك فعاليت فراغتي بهويژه در حالت غيرفعال آن مانند تماشاي تلويزيون به مدت طولاني در يك روز، احتمالاً بر كسالت و بيحوصلگي شما خواهد افزود- اوقات فراغت در صورتي كه به شكل مناسب مورد استفاده قرار نگيرد جز اتلاف وقت، شكلگيري تفكرات منفي، بيحوصلگي، افت بازدهكاري، كاهشخلاقيت، ناهنجاري و آسيباجتماعي، نتيجهاي نخواهد داشت.
در مجموع، اوقات فراغت يكي از شاخصهاي رفاه اجتماعي است كه استفاده درست و مناسب از آن در افزايش بهرهوري، كارآيي و بهداشت رواني افراد بسيار مؤثر است و اختصاص دادن زماني براي آن بر كيفيت زندگي ميافزايد.
(اگر وقت آزاد صرف فعاليت ارزشمندي نگردد، به كار بردن اصطلاح«اوقات فراغت» صحيح نيست.)
برگرفته از نشريه مشترك وزارت علوم و دانشگاه تهران شماره89