دانشجوي گرامي:
سلام. آيا شما جزو افرادي هستيد كه بيشتر اوقات به نقاط ضعف و ايرادهاي خود مي‌انديشيد؟
يا اينكه از كاستي‌ها و ضعف‌هاي خود آگاه هستيد و در پي تغيير و اصلاح آن نيستيد؟
مطالعه اين پيام به شما كمك مي‌كند تا بتوانيد از اين ويژگي ناسالم رهايي پيدا كنيد.
(ويرانه‌ها)
افرادي‌كه بيشتراوقات به نقاط ضعف و ايرادهاي خود مي‌انديشند و در هر فرصتي سعي مي‌كنند با زيرورو كردن خود چيزي منفي از خودشان بيابند كم نيستند. اين افراد به مسافري شبيه هستند كه به قصد ديدن از يك شهر، بيرون مي‌زند اما به جاي‌اينكه از جاهاي زيبا، دلپذير و جذاب شهر ديدن كند، به سراغ خرابه‌هاي شهر مي‌رود و در آن‌جا سكونت مي‌كند و اين كار را بارها و بارها انجام مي‌دهد. خوب طبيعي است كه نتيجه ديدارهاي ناخوشايند چيزي جز ناراحتي، از دست دادن اعتماد به نفس و در نهايت نوميدي از خود نخواهد بود. درست مانند بادكنكي كه از باد خالي مي‌شود اين افراد نيز از اعتماد به نفس و شادماني خالي مي‌شوند، و اگر چنين حالتي به دفعات و براي مدت طولاني ادامه يابد، افسردگي به عنوان يك مهمان ناخوانده به ملاقات آنان مي‌آيد و دستشان را مي‌فشارد.
توجيه ديگري هم وجود دارد كه ممكن است دستاويز اين افراد قرار گيرد. آنها بر اين باورند كه طبق دستورات اخلاقي و مذهبي، هر فرد بايد بيناي عيب و ايراد خود باشد تا در پي اصلاح آن برآيد.آري همين‌طور است اما نه اينكه هر لحظه به نقاط ضعف خود بينديشد و با يادآوري آنها خود را اذيت كند. به‌علاوه ، همه كساني‌كه از كاستي‌ها و ضعف‌هاي خود آگاه هستند، در پي تغيير و اصلاح آن نيستند. بنابراين نتيجه مي‌گيريم كه اين‌ها دو مقوله جدا هستند،
عده اي هستند كه از عيب‌ها و كاستي‌هاي خود با خبرند اما به‌جاي اينكه با آنها اشتغال ذهني داشته باشند، در پي تغيير و اصلاح آنها مي‌باشند و عده‌اي هم هستند كه به‌جاي تغيير كاستي‌ها و ضعف‌ها تنها به آنها فكر مي‌كنند و ذهنشان را با آنها مشغول مي‌سازند، دسته سوم هم به تنها چيزي‌كه نمي انديشند كاستي‌ها و ايرادهاي خود است. اين عده خود را بي‌عيب و نقص مي‌دانند و برخي از آنان نيز در پي عيب‌جويي از ديگران هستند، به همين دليل فرصت پرداختن به عيب‌هاي خود را ندارند. در بين اين گروه كساني هم هستند كه در پي تغيير و اصلاح ضعف‌ها و كاستي‌هاي خود مي‌باشند، و بدين منظور به خودشناسي مي‌پردازند، با ديگران مشورت مي‌كنند و يا به روانشناس مراجعه مي‌نمايند.
اما موضوع بحث با كساني است كه بيش‌از اندازه به عيب‌ها و كاستي‌هاي خودمي‌انديشند و به‌جاي آن‌كه براي بهبودي آنها بكوشند با آنها اشتغال ذهني پيدامي‌كنند و بدين‌ترتيب براي خود استرس ايجاد مي‌نمايند. چگونه مي‌توان از اين ويژگي ناسالم رهايي يافت. كافي است تصميم بگيريد كه كمتر به سراغ ويرانه‌هاي شهر خودتان برويد و اگر چنين چيزي اتفاق افتاد بلافاصله به قسمت‌هاي زيبا و دلپذير يعني به ويژگي‌هاي مثبت خود نيز نگاهي بيندازيد تا بدينوسيله آثار منفي بازديد از ويرانه‌ها و زشتي‌هاي وجودتان را خنثي سازيد. در زير چند راهكار براي مقابله با اين مشكل ارائه شده است.
اكنون چند تمرين انجام دهيد:
1- در صورتي‌كه با نقاط ضعف و ايرادهاي خود اشتغال ذهني پيدا مي‌كنيد، زمان آن‌را محدود كنيد و زماني را براي انديشيدن به آنها اختصاص دهيد. مثلاً هفته‌اي دو بار و هر بار نيم‌ساعت.
2-فهرستي از نقاط ضعف و كاستي‌هاي خود تهيه كنيد و سعي كنيد با كمك روانشناس و بهره‌گيري از تجارب خانواده و افراد با تجربه در تغيير و اصلاح آنها بكوشيد.
3-فهرستي از توانمنديها و ويژگي‌هاي مثبت خود تهيه كنيد و آن‌را در جايي يادداشت كنيد تا در معرض ديد شما باشد و يا آن‌را همراه داشته باشيد تا در هنگام بازديد از خرابه‌هاي شهر به آنها نيز نگاهي بيندازيد.
4-فهرستي از موفقيت‌هايي كه در گذشته داشتيد، تهيه كنيد و آن‌را به همراه داشته باشيد تا در صورت اشتغال ذهني با نقاط ضعف و شكست‌ها به آنها نگاهي بيندازيد.
هنگام مشاهده ويرانه‌هاي شهر به زيباييهاي آن نيز نظري بيفكنيد.
(برگرفته از نشريه مشترك وزارت علوم و دانشگاه تهران شماره90)