آیا بعضی از افراد نسبت به ابتلاي به اعتیاد مستعدتر از دیگرانند؟ واقعیت این است که همه افراد در معرض خطر اعتیاد هستند و تحقیقات به عمل آمده حکایت از این می کند که تمامی اقشار جامعه، اعم از دانشجو، پزشک، کارمند، با سواد و بی سواد، به این دام می افتند؛ اما آنچه باعث می شود بعضی از افراد به سادگی به دام اعتیاد بیفتند، در مسائل بسیاري ریشه دارد که تا حد امکان به آنها خواهیم پرداخت.

بر اساس تحقیقات انجام شده بیشتر از همه جوانان و نوجوانان به دلیل ویژگی هاي سنی مانند کسب تجربه و هیجان طلبی، یا در اثر معاشرت با دوستان نامناسب و یا مشکلات مشابه به استفاده از ماده مخدر پرداخته اند. آمارهاي ارائه شده در دهه هاي اخیر، چندین عامل خطرساز براي سوء مصرف مواد در بین جوانان و نوجوانان را شناسایی کرده است

یکی از مهم ترین عوامل شروع اعتیاد، وضعیت هاي هیجانی منفی هستند .احساس هایی مانند تنهایی، خلاء درونی، بی حوصلگی، کسلی، طرد شدن، خشم و غمگینی مداوم از این قبیل اند.

از عوامل فردي، محیطی و اجتماعی موثر در اعتیاد می توان به وجود تعارضات در

خانواده، فقر، بیکاري، حاشیه نشینی، ارزانی و در دسترس بودن مواد، محیط آلوده و ... اشاره کرد.

در شرایطی که تولید انواع مواد مخدر همواره در حال افزایش است و به دروغ تبلیغات وسیعی در رابطه با اعتیادآور نبودن این مواد جدید که به صورتهاي مختلف روانه بازار می شود، وجود دارد؛ بسیاري از مردم از علائم و عوارض مصرف این مواد ناآگاهند. آگاه سازي و اطلاع رسانی به خصوص درسنین کودکی، عواقب و پیامدهاي فاجعه آمیز این معضل بزرگ را کاهش خواهد داد. این امر موجب خواهد شد مردم به ویژه جوانان و نو جوانان در مواقع مواجهه و قرار گرفتن در شرایط مخاطره آمیز، تصمیم گیري و اقدام مناسب تري در جهت اجتناب از آن موقعیت به عمل آورند.

آموزش مهارت هاي زندگی که راه هاي صحیح و عملی مقابله با استرس، تصمیم گیري، و یا سازگاري با شرایط دشوار را به مردم نشان دهد، می تواند گام موثري در پیشگیري از اعتیاد و بسیاري دیگر از مشکلات باشد. مشکلاتی که صرفا از ناآگاهی و نداشتن مهارتهاي ارتباطی سالم نشأت می گیرد.

حقایقی در رابطه با اعتیاد

در هر شبانه روز 11 نفر بر اثر اعتیاد جان خود را از دست می دهند. پلیس در بهترین عملکرد خود در همه جاي دنیا، تنها 10 درصد از ترانزیت مواد مخدر را کشف می کند. این در حالی است که ما در نزدیکی کشوري به نام افغانستان زندگی می کنیم، جایی که سالانه حدود 11 هزار تن مواد مخدر در آن تولید می شود.

آمارهاي منتشر شده از سوي نیروي انتظامی نشان می دهد که در  سال 1387  ،  17هزار و 902 نفر در رابطه با توزیع کراك، 16 هزار و 726 نفر در رابطه با توزیع تریاك، 6 هزار و 51 نفر در رابطه با توزیع شیشه، 4 هزار و 702 نفر در رابطه با فروش حشیش و 2 هزار و 216 نفر در رابطه با توزیع هروئین دستگیر شدند. بیش از 30 درصد از معتادان کشور استفاده از سرنگ مشترك را تجربه کرده اند، این در حالی است که همه می دانیم که بسیاري از بیماریهاي خطرناك مانند ایدز و هپاتیت از طریق استفاده از سرنگ آلوده هم انتقال      می یابد. اعتیاد در بیشتر موارد از سیگار آغاز می شود. مهم ترین دلیل مصرف و ابتلا به مواد مخدر صنعتی از جمله کراك و شیشه در میان زنان حضور در پارتی ها می باشد.

با توجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادي کشورمان، اعتیاد زنان در

شهرهاي بزرگ در سال هاي اخیر به طور چشمگیري به مواد مخدر جدید

افزایش یافته است. اغلب معتادان به مواد اعتیادآور جدید، نهایتا 3 سال پس از

آغاز مصرف عمر می کنند. بسیاري از نوجوانان و جوانانی که اعتیادآورهاي جدید را مصرف می کنند، می گویند که از اعتیادآوري این مواد آگاه نبوده اند.

وابستگی به مصرف مواد جدید و تخریب آن ها بسیار بیشتر از مخدرهاي سنتی است؛ تا آنجا که ایجاد حالت جنون، پرخاشگري، خودکشی و زوال عقلی را می توان از عوارض عمده مصرف این مواد دانست. بیشترجوانان و نوجوانان  (به خصوص دختران (به دلیل ابتلا به افسردگی هاي خفیف به سمت مصرف شیشه سوق پیدا می کنند تا از خاصیت ایجاد سرخوشی این ماده مخدر سود ببرند. شروع مصرف مواد اعتیادآورمعمولا از سنین 15 تا 25 سالگی ظاهر       می شود طبعاً، در اکثر مواقع محل آغاز آن یا مدرسه است، یا خوابگاه، یا دانشگاه، زیرا افراد در این سنین معمولا در این نوع مراکز هستند.

برگرفته از نشریه مشاور شماره13 دانشگاه شریف